Mazurska Małga, Chwalibogi, Piec, Ulesie czy Ruda, warmiński Jełguń oraz Sójka - to wsie, których już nie ma. Podobnie jest z Orzechowem leżącym na terenach komunistycznego imperium łańskiego.
Do roku 1977 wsią opiekowała się rodzina Biess, która przechowywała też
klucze do kościoła. Orzechowo przestało istnieć po jej wyjeździe do
Niemiec. Jednak już po 1952 roku, gdy w Łańsku powstał ośrodek
wypoczynkowy Urzędu Rady
Ministrów, Warmiaków z Orzechowa siłą zmuszono do wyprowadzki.
Orzechowo (niem. Nusstal)
położone jest w gmninie Olsztynek wśród lasów, bagien i jezior. Obecnie
mieszkają tu 4 osoby. Ochronie podlega układ wsi z pozostałościami
zabudowy wiejskiej z kościołem i cmentarzem.
Wieś
powstała prawdopodobnie w roku 1575 w dobrach kapituły warmińskiej.
Założono ją jako osadę młyńską zasiedloną przez Polaków. We wsi istniał
kościół wizytowany w 1739 r. przez biskupa Krzysztofa Szembeka. Wedle
przyjętego zwyczaju corocznie szła stąd pielgrzymka do Głotowa. Dane z lat 1785 i 1820 określają Orzechowo jako królewską wieś chłopską, z 15 domami i 85 mieszkańcami.
Na
początku XX w. założono cmentarz katolicki. W 1910
r. z inicjatywy ks. Proboszcza Kierszpowskiego zbudowano kościół
katolicki pod wezwaniem Jana Chrzciciela. Kościół uważany jest za jeden z
najpiękniejszych na terenie gminy Olsztynek. W 1939 r. mieszkało tu 14
rodzin, była szkoła, dom parafialny dla starszych ludzi, kuźnia.
Wieś
uległa wyludnieniu na skutek działań pobliskiego ośrodka wypoczynkowego
Urzędu Rady Ministrów w Łańsku. Ówczesne władze państwowe i PZPR
dążyły do likwidacji wioski i przejęcia gruntów z przeznaczeniem m.in.
na tereny łowieckie. W 2005 r. mieszkało w Orzechowie 12 osób, dziś 4.
Początek
Orzechowa sięga 1575 roku. Wieś powstała na polanie otoczonej
jeziorem Wyry i wiekowym lasem. Chyba najpiękniejszą pozostałością po
nieistniejącej już miejscowości jest kościół pw. św. Jana Chrzciciela.
Świątynia została wybudowana w stylu neogotyckim w 1910 roku, a jej
konsekracji dokonano w 1913 roku. W prace przy budowie świątyni
zaangażowani byli mieszkańcy pobliskich wsi, czyli Orzechowa, Plusk,
Ząbia, Rybak i Swaderek. Do budowy
kościoła użyto kamieni polnych i cegły, którą wypalano
w pobliskim lesie. W środku kościoła znajduje się neogotycki
konfesjonał,
barokowy ołtarz główny oraz drewniany żyrandol - na nim znalazło się
epitafium ufundowane przez rodziny poległym w czasie I Wojny Światowej.
Są też organy sygnowane słowami: Orgelbauanstalt Bruno Goebel Sohne, Konigsberg. 1938. Okna ozdabiają witraże.
O
warmińskiej historii tego miejsca świadczy też stary cmentarz z
polskimi nazwiskami oraz dwie kapliczki przydrożne, które z powagą
strzegą pustki i ciszy.